آنچه در این مقاله خواهید خواند:

  • فلومتر الکترومغناطیسی (دبی سنج الکترومغناطیسی)

  • فلومتر التراسونیک (دبی سنج التراسونیک)

  • فلومتر دنده‌ای (دبی سنج دنده‌ای)

  • فلومتر کوریالیس (دبی سنج کوریالیس)

  • فلومتر ورتکس (دبی سنج ورتکس)

  • فلومتر توربینی (دبی سنج توربینی)

  • فلومتر پیتوت (دبی سنج پیتوت)

  • فلومتر اورفیس پلیتی (دبی سنج اورفیس پلیتی)

  • فلومتر جرمی (دبی سنج جرمی)

فلومتر الکترومغناطیسی (دبی سنج الکترومغناطیسی):

فلومتر الکترومغناطیسی به کمک اندازه‌گیری تغییرات شار مغناطیسی در اثر سرعت سیال جاری میتوانند مقدار فلو را با دقت قابل قبولی اندازه‌گیری کنند. در حقیقت با ایجاد شار مغناطیسی در سیال عبوری از فلومتر و اندازه‌گیری آن میتوان به یک دبی سنج الکترومغناطیسی دست پیدا کرد.
به دلیل مکانیزم فلومتر مغناطیسی بایستی تا حدودی آب یا سیال عبوری خواص الکتریکی و رسانائی داشته باشد و در غیر این صورت اندازه‌گیری با اخلال مواجه می‌شود و بایستی از دبی سنج‌هایی با مکانیزم‌های متفاوت نظیر فلومتر ورتکس یا فلومتر توربینی استفاده نمود. برای مثال برای اندازه‌گیری دبی آب دمینرال یا مقطر نمی‌توان از فلومتر الکترومغناطیسی استفاده نمود.
فلومترهای الکترومغناطیسی معمولا در دماهای حداکثر 80 درجه کار می‌کنند و با توجه به لاینر داخل فلومتر در کاربردهای مختلف لاینر از جنس تفلون یا هارد رابر و غیره ساخته می‌شوند.
در زیر به صورت ساده از مکانیزم اندازه‌گیری این فلومتر الکترومغناطیسی تصویری به نمایش در آمده است:

فلومتر التراسونیک (دبی سنج التراسونیک):

امروزه روش‌های التراسونیک جزء لاینفک بیشتر تجهیزات اندازه‌گیری ابزار دقیق مخصوصا نمونه‌های غیر تماسی گردیده است. در فلومتر التراسونیک که در حوزه وسیعی از گازها و مایعات کاربرد دارند با توجه به خواص داپلر که در فیزیک با آن آشنا هستید فرکانسی از یک منبع تولید شده و از طرف دیگر یک گیرنده این فرکانس را لحظه به لحظه چک می‌کند. در صورتی که دبی سیال دچار تغییر گردد این فرکانس رفت و برگشت به خاطر سرعت سیال تغییر محسوسی خواهد داشت. اندازه‌گیری و کالیبره این تغییرات بر حسب جریان به شما امکان اندازه‌گیری فلو به روش آلتراسونیک را خواهد داد. در عمل تکنیک اندازه‌گیری دبی سنج التراسونیک پیچیدگی‌های خود را خواهد داشت ولی اساس اندازه‌گیری اکثر فلومترهای اولتراسونیک مکانیزم داپلر می‌باشد. در انتخاب فلومتر التراسونیک موارد زیر را در نظر داشته باشید:

  1. رنج اندازه‌گیری فلو
  2. فشار خط
  3. نحوه نصب
  4. چگالی یا ویسکوزیته سیال
  5. پرتابل یا ثابت بودن دستگاه
  6. وجود ذرات ناخالص در دستگاه

فلومتر دنده‌ای (دبی سنج دنده‌ای):

فلومترهای جابجائی مثبت برای اندازه‌گیری دقیق پیمانه‌ای سیالات خصوصاً مایعات وسیکوز مورد استفاده قرار می‌گیرند و خود به انواع مختلفی تقسیم می‌گردند.
مدل پیستونی
فلومتر دنده‌ای بیضوی (Ovale gear flowmeter) فلومتر دنده‌ای حلزونی (Helical gear flow meter) برای مواد با ویسکوزیته بالا استفاده می‌شود مدل دیسک گردنده به صورت محوری (Nutating disk)

فلومتر کوریالیس (دبی سنج کوریالیس):

فلومتر کوریولیس با اندازه‌گیری نیروی ناشی از شتاب و ناشی از جرم در حال حرکت به سمت و یا به دور از یک مرکز چرخش است می‌تواند مقدار فلوی جرمی سیالات مختلف اندازه‌گیری کند. این اثر را می‌توان در جریان آب یک حلقه شلنگ انعطاف‌پذیر است وقتی جریان آب به شدت از آن عبور می‌کند و شلنگ جلوی بدن تمایل به چرخش نشان می‌دهد و از آنجا که آب روانه به دست نیروهای مخالف اعمال می‌کند باعث می‌شود که شلنگ به پیچ و تاب بیفتد. در حقیقت دبی سنج کوریالیس با اندازه‌گیری این پیچ و تاپ که رابطه مستقیمی با فلوی جرمی دارد می‌تواند مقدار دبی جرمی را با کمی پردازش و خطی کردن مقادیر با دقت بالا به دست آورد.

فلومتر ورتکس (دبی سنج ورتکس):

فلومتر ورتکس بر مبنای پدیده‌ای در دینامیک سیالات که توسط دانشمندی به نام Theodore von Kármán کشف گردیده است کار می‌کند. در عمل فلومتر ورتکس با مکانیزمی بر اساس اندازه‌گیری نوسانات ایجاد شده در پشت یک مانع در سیال کار می‌کند. فلومتر ورتکس در بسیاری از صنایع برای اندازه‌گیری مایعات و گازها و بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنایع شیمیائی و پتروشیمی برای مثال در قسمت تولید برق، در سیالاتی نظیر بخار اشباغ، بخار بسیار داغ، هوای فشرده، نیتروژن، گازهای دو فازی، گاز دودکش، دی اکسید کربن، آب دمینرال، حلال‌ها، روغن انتقال حرارت، آب تغذیه بویلر و غیره می‌توان از این دبی سنج سود جست.
اندازه‌گیری دبی در فلومتر ورتکس به صورت حجمی بوده که البته برای اندازه‌گیری به صورت جرمی در مواردی مانند بخار بایستی با استفاده ترانسمیتر فشار جداگانه و همچنین سنسور دما و اتصال آن‌ها به فلو کامپیوتر به محاسبه جرم عبوری یا مقدار انرژی جابجا شده پرداخت. در تصاویر زیر شکل کلی این فلومترهای آمده است:

فلومتر توربینی (دبی سنج توربینی):

فلومترهای توربینی مکانیزم ساده‌ای دارند و از یک توربین با پره‌های مشخص تشکیل شده که در کنار یک سنسور برای مثال پراکسیمتی سوئیچ با هر گردش توربین در اثر عبور جریان و فلو تعدادی پالس تولید می‌کنند که با کالیبره‌ی دستگاه بر اساس مقدار فلو و تعداد پالس ایجاد شده رنج دبی سنج بدست می‌آید . برای انتخاب چنین فلومتری موارد زیر را در نظر داشته باشید.

  1. رنج فلو
  2. نحوه اتصال
  3. نوع کانکشن
  4. شرایط دمایی سیال

فلومتر پیتوت (دبی سنج پیتوت):

در اندازه‌گیری دبی سیالات گازی خصوصا هوا در رنج کم معمولا از روش پیتوت تیوب استفاده می‌گردد. این خاصیت که در صورت ایجاد جریان هوا در یک سر لوله فشار آن نقطه از فشار خود لوله کمتر می‌شود مکانیزم اندازه‌گیری روش پیتوت می‌باشد.

فلومتر اورفیس پلیتی (دبی سنج اورفیس پلیتی):

فلومتر  اورفیس پلیت از قدیمی‌ترین روش‌های اندازه‌گیری دبی محسوب می‌شوند که با طراحی نسبتاً ساده، کارائی بالا و قابلیت اطمینان و تکرارپذیری قابل قبولی ارائه می‌دهند. اورفیس به صفحه مسطحی می‌گویند که در آن یه سوراخ بسته به محاسبات مربوط به طراحی اورفیس ایجاد گردیده است. اساس کار بر این اصل استوار است که ایجاد مانع در مسیر فلو باعث ایجاد افت فشار در خط و ایجاد اختلاف فشار در دو طرف اورفیس می‌گردد. با اندازه‌گیری این اختلاف فشار به کمک ترانسمیتر اختلاف فشار یا گیج اختلاف فشار و با فرمول‌هائی که در سیالات استفاده می‌کنند، می‌توان این مقدار را بر حسب فلو کالیره کرد. در طراحی چنین دبی سنج‌هایی موارد متعددی مد نظر قرار می‌گرد که معمول‌ترین آن‌ها از قرار زیر هستند:

  1. فشار خط
  2. دمای خط
  3. نوع سیال و خواص آن

فلومتر جرمی (دبی سنج جرمی):

یکی دیگر از روش‌های اندازه گیری فلو بر حسب وزن می‌باشد که به فلومترهای جرمی یا مس فلومتر مشهورند. در روش‌های متداول قبل برای اندازه‌گیری جرم سیال عبوری نیاز به اندازه‌گیری دانسیته مواد نیز می‌بود که عملا محاسبه جرم با خطای بسیار همراه می‌گردید. در حال حاضر انواع فلومترهای جرمی با تکنولوژی‌های کوریالیس و ترمال مس این اندازه‌گیری را با دقت بالا انجام می‌دهند .در این دبی سنج‌ها، فلوی سیال مستقل از فشار قابل اندازه گیری است و شما را از خطاهای اندازه‌گیری دبی سیالات گازی ناشی از تغییرات دما و فشار مصون نگه می‌دارد.

کلمات کلیدی:
فلومتر التراسونیک, دبی سنج الکترومغناطیسی, دبی سنجی آب, سنسور فلومتر التراسونیک, فلومتر آب, فلومتر التراسونیک پرتابل گاز, فلومتر التراسونیک داپلر, دبی سنج التراسونیک, فلومتر التراسونیک پرتابل, فلومتر التراسونیک گاز, فلومتر الکترومغناطیسی, فلومتر پرتابل, دبی سنجی سیالات, دبی سنجی گاز, فلومتر پرتابل التراسونیک, فلومتر پرتابل التراسونیک گاز, فلومتر داپلر, فلومتر کانال باز, قیمت فلومتر, قیمت فلومتر التراسونیک پرتابل, فلومتر پرتابل آب, قیمت فلومتر الکترومغناطیسی, قیمت فلومتر التراسونیک